چکیده ارزیابی عملکرد سیستم حمل و نقل ترکیبی مترو با سایر شیوههای حمل و نقل به روش AHP )مطالعه موردی: ایستگاه صادقیه متروی تهران( علي اصغر گهرپور استادیار دانشگاه آزاد اسالمي واحد الکترونیک تهران ایران حمید آزموده دانشجوي كارشناسي مهندسي حمل و نقل دانشگاه آزاد اسالمي واحدالکترونیک تهران ایران پست الکترونیکي نویسنده مسئول: hamaz562006@yahoo.com دریافت: 94/11/08- پذیرش: 95/03/20 هدف از این مقاله ارزیابي عملكرد سيستم حمل و نقل تركيبي مترو با سایر شيوههاي حمل و نقل در ایستگاه صادقيه متروي تهران از طریق اولویت بندي گزینه هاي حمل و نقل موجود و بررسي و مقایسه وضعيت حاضر بر اساس این اولویتها است. به منظور انجام این تحقيق از روش فرآیند تحليل سلسله مراتبيAHP كه در آن یك مسئله تصميم گيري به سطوح مختلف هدف معيارها زیرمعيارها و گزینهها تقسيم مي شود استفاده شده است. در ابتدا معيارهاي موثر در اولویت بندي گزینه هاي حمل و نقل تركيبي با مترو با بررسي ادبيات موضوع شناسایي شده سپس با نظرسنجي از 60 تن از كارشناسان و خبرگان حوزه حمل و نقل معيارهاي اوليه بازنگري و اصالح شده است.در ادامه با دعوت از 40 تن از كارشناسان خبره جهت تكميل پرسشنامههاي مقایسه زوجي و با بكارگيري فرآیند تحليل سلسله مراتبي وزن معيارها و زیرمعيارها مشخص گردیده و گزینه هاي حمل و نقل موجود اولویت بندي و نتایج حاصل مورد تجزیه و تحليل قرار گرفته است. نتایج تحقيق نشان ميدهد كه گزینه"اتوبوس" داراي باالترین اولویت در بين گزینههاي مورد بررسي است و "ون و تاكسي" و" دوچرخه و پياده روي" در رده هاي بعدي قرار مي گيرند. نتایج مربوط به تحليل حساسيت نيز نشان ميدهد كه تغيير در وزن سه مورد از معيارها مي تواند موجب تغيير در اولویتبندي گزینهها شود. همچنين حساسيت نتایج به معيار مسایل زیست محيطي بيش از سایر معيارهاست. نظر سنجي از مسافر و مقایسه نتایج و وزن گزینهها حاصل از نظر سنجي در ایستگاه مورد مطالعه با نتایج و وزن تعيين شده از فرآیند تحليل سلسله مراتبي بيانگر همخواني و تطبيق وضعيت حاضر در ایستگاه صادقيه با وضعيت مطلوب بوده و عملكرد سيستم مناسب ارزیابي گردید. واژههای کلیدی: حمل و نقل تركیبي فرآیند تحلیل سلسله مراتبي ارزیابي عملکرد اولویتبندي AHP 1 -مقدمه
مترو با توجه به ظرفیت باال در جابجایي و گزینش آن به عنوان بهترین سیستم حمل و نقل همگاني و پایدار در كالن شهر تهران به عنوان الیه اول در جابجایي و انتقال مسافر مورد توجه مسئوالن و صاحب نظران برنامه ریزي شهري بوده است. از این رو یکپارچه سازي شبکه انتقال مسافر در ایستگاه هاي كلیدي و مهم مترو ضروري و در راستاي پیاده سازي سیستم حمل و نقل یکپارچه حائز اهمیت مي باشد. از این جهت ارزیابي و اولویت بندي مدهاي حمل و نقل تركیبي با مترو متناسب با معیار ها و زیر معیارهاي از پیش تعریف شده جهت سنجش میزان عملکرد و تمهیدات الزم در جهت بهبود سیستم مهم و ضروري است. ایستگاه متروي صادقیه به عنوان یکي از ایستگاه هاي مهم و چند مدي در خط 2 متروي تهران بوده كه بالغ بر 10 هزار مسافر در روز از این ایستگاه خارج و جهت ادامه مسیر و رسیدن به مقصد نهایي از دیگر مدهاي حمل و نقل پیش بیني شده در ایستگاه استفاده مي كنند. 1 -پیشینه تحقیق سیستم هایي هستند كه در آنها از دو یا چند مد حمل و نقل در یک سفر سیستم هاي حمل و نقل تركیبي یا اینترمودال 1 استفاده مي شود نمونه هاي آن مي توان به تركیب مترو با اتوبوس و یا ایجاد پارك سوار در مجاورت ایستگاه و تشویق مسافران به استفاده از سیستم حمل و نقل همگاني مترو اشاره كرد. سیستم هاي حمل و نقل تركیبي به گونه دیگر نیز تعریف مي شوند مي توان هماهنگي بین اجزاي سیستم حمل و نقل)یا مدها( و بین سیستم حمل و نقل با سیستم ها و فرو سیستمهاي موجود را در نظر گرفت. بنابراین یکپارچه سازي عالوه بر هماهنگ سازي درون سیستمي به هماهنگ سازي سیستم حمل و نقل با سیستم هاي مرتبط دیگر نیز مي پردازد. چندین دهه است كه در كشورهاي مختلف به مسئله هماهنگ سازي حمل و نقل توجه شده است.اولین سیستم یکپارچه حمل و نقل شهري در آلمان )هامبورگ( در سال 1965 تحت عنوان فدراسیون سیستم هاي حمل و نقل همگاني هامبورگ راه اندازي شد. در لندن بیش از 30 سال است كه شوراي شهر لندن هماهنگ سازي حمل و نقل را انجام مي دهد. سیستمهاي حمل و نقل در تورنتو )كانادا( از سال 1954 بصورت یکپارچه طراحي شده اند )دفترحمل و نقل و دبیرخانه شوراي ترافیک 1386 (.از طرفي پس از راه اندازي هر سیستم جهت اطمینان از نوع عملکرد آن ارزیابي عملکرد سیستم و مقایسه آن با حالت مطلوب ضرورت داشته و استفاده از روشهاي تصمیم گیري و محاسبه اوزان پارامترهاي مختلف موثر بر ارزیابي یک سیستم باعث سنجش عملکرد سیستم با توجه به اهداف مد نظر سیستم و با در نظر گرفتن كلیه شاخص هاي موثر خواهد شد.)شیخ االسالمي محمدي و گهرپور 1390( لذا بر این اساس مسئله ارزیابي سیستم با استفاده از روش هاي تصمیم گیري مورد توجه كارشناسان حوزه حمل و نقل قرار گرفته است.در ادامه برخي از مطالعات گذشته ارایه شده است. چنگ در سال 2010 در مقاله اي تحت عنوان "بررسي انتقال مسافرین بین وجهي از سیستم ریلي سریع السیر تایوان با استفاده از AHP فازي "با استفاده از معیارهاي راحتي سرعت ایمني نوسازي مناطق شهري یکپارچه سازي شبکه حمل و نقل منطقه اي ایجاد فرصت شغلي توجه به هزینههاي خارجي افزایش درآمد حاصل از توسعه منطقه ایستگاه گزینه هاي حمل و نقل را با استفاده از AHP فازي تجزیه و تحلیل كردند( 2011 Yung-Hsiang,.(CHENG منگکوت و نتپن - 2003 در مقاله اي تحت عنوان " ارزیابي گزینهها در برنامهریزي حمل و نقل در تایلند " با استفاده از معیارهاي زمان سفر هزینه سفر دسترسي ایمني برگشت سرمایه و... گزینه هاي حمل و نقل را با استفاده از AHP ارزیابي و اولویت بندي كردند.( 2003 Nattapon, (Mongkut and
یدال و شرستها - 2007 در مقاله اي تحت عنوان " كاربرد AHP در اولویت بندي گزینه هاي حمل و نقل شهري در دهلي نو " با استفاده از معیارهاي انرژي محیط هزینه تکنولوژي سازگاري موانع گزینهها ي حمل و نقل را با استفاده از AHP ارزیابي و اولویت بندي كردند.( 2007 Shrestha,.(Yedla and حمید رضا احدي و همکاران -1391 در مقاله اي تحت عنوان " اولویت بندي روشهاي حمل و نقل عمومي در شهر تهران به منظور اصالح نظام تخصیص بودجه "با استفاده از معیارهاي زمان سفر درآمد سهولت دسترسي هزینه سفر محدوده ارایه خدمت هدف از سفر رعایت زمانبندي و... گزینههاي حمل و نقل را با استفاده از AHP ارزیابي و اولویت بندي كردند. )احدي قاسمي صاحبي و ذاكري 1391 (. علیرضا صلواتي و حق شناس 1387 در مقاله اي تحت عنوان "یکپارچه سازي سیستم حمل و نقل عمومي در شهر اصفهان" سایر با استفاده از معیارهاي توزیع عادالنه كاهش آلودگي هزینه ساخت كاهش شلوغي افزایش ایمني گزینه هاي حمل و نقل را با استفاده از AHP ارزیابي و اولویت بندي كردند )صلواتي و حق شناس 1387 (. نجمه مظفري پور و حاتمي - 1390 در مقالهاي تحت عنوان " ارزیابي سیستمهاي جامع حمل و نقل با استفاده از AHP جهت تحقق توسعه پایدار شهري در ایران "با استفاده از معیارهاي ایمني راحتي زمان سفر سرعت سوخت سطح اشغال زمین گزینه هاي حمل و نقل را با استفاده از AHP ارزیابي و اولویت بندي كردند )مظفري پور و حاتمي 1390(. همان گونه كه از ادبیات موضوع و تحقیقات پیشین مشخص است یکي از روش هایي كه براي تصمیم گیري در مسائل مربوط به حمل و نقل مي توان از آن استفاده كرد روشهاي تصمیم گیري چند معیاره است. هدف از این مقاله نیز ارایه یک مدل علمي مناسب به منظور ارزیابي و اولویت بندي حمل و نقل تركیبي مترو با سایر شیوه هاي حمل و نقل به روش AHP )مطالعه موردي در ایستگاه صادقیه متروي تهران( با استفاده از روشهاي تصمیم گیري چند معیاره است و انتظار مي رود این مدل در ایستگاههاي كلیدي مترو در تهران و سایر متروهاي كالن شهرهاي كشور نیز با تعدیل هایي قابل استفاده باشد. 2 -روش تحلیل سلسله مراتبي AHP تحلیل سلسله مراتبي به عنوان یکي از اصلي ترین روش هاي تصمیم گیري چند شاخصه در سال 1980 توسط توماس ال ساعتي در حوزه علوم تصمیم گیري و مدیریت ارائه شد( 1980.(Saaty, مهمترین قابلیت این روش در توانایي تبدیل یک مسئله پیچیده به یک ساختار سلسله مراتبي به منظور درك بهتر مسئله است. در روش یادشده یک مسئله تصمیم گیري به سطوح مختلف هدف معیارها زیرمعیارها و گزینه ها تقسیم مي شود تا تصمیم گیرنده بتواند به راحتي در كوچکترین اجزاي تصمیم گیري دقت كند. اصول مبنایي این روش شامل ایجاد یک ساختار رده اي براي مسئله بدون محدودیت تعداد سطوح برقراري ترجیحات از روش مقایسات زوجي و برقراري سازگاري منطقي از اندازه گیري ها است. مهمترین مزیت این روش تسهیل فرایند تصمیم گیري با استفاده از مقایسات زوجي براي مشخص نمودن اهمیت نسبي معیارها و گزینه ها است. مراحل اصلي فرایند تحلیل سلسله مراتبي شامل ساختن مدل سلسله مراتبي بر مبناي هدف اصلي معیارها و زیرمعیارها و گزینه ها محاسبه اوزان هریک از اجزاي مدل و در نهایت محاسبه ناسازگاري سیستم است. روش ساخت مدل سلسله مراتبي بستگي به نوع تصمیم اتخاذ شده دارد )اصغرپور 1387 و.)Saaty,1990 محاسبه وزن عناصر در تحلیل سلسله مراتبي شامل دو فرایند محاسبه وزن یا اولویت نسبي و محاسبه وزن نهایي است (2005.(Srdjevi, براي محاسبه وزن نسبي در تحلیل سلسله
مراتبي عناصر هر سطح نسبت به عنصر مربوط خود در سطح باالتر به صورت دو به دو مقایسه شده و ماتریس مقایسه زوجي (n n) تشکیل مي شود كه در آن n تعداد شاخص هاي مورد مقایسه است. تکمیل ماتریس مقایسات زوجي با تخصیص امتیازات عددي مربوط بر مبناي اعداد 1 تا 9 و متناظر با برتري آنها نسبت به همدیگر صورت مي گیرد و وزن نسبي عناصر محاسبه مي شود. براي محاسبه وزن نسبي براساس ماتریس مقایسه زوجي از روش هاي مختلفي مانند روش كمینه مربعات كمینه مربعات لگاریتمي و بردار ویژه استفاده مي شود. اما دقیق ترین روش محاسبه وزن نسبي روش بردار ویژه است كه در این روش W i )وزن نسبي( به گونه اي تعیین ميشود كه رابطه زیر برقرار باشد: )1980 )Saaty, A.W = λ.w ) 1( كه در آن A و W به ترتیب ماتریس مقایسه زوجي و بردار ستوني وزن نسبي و λ مقدار ویژه ماتریس مقایسه زوجي A است. در حالتي كه ابعاد ماتریس بزرگتر باشد محاسبه این مقادیر بسیار وقت گیر است. بنابراین براي محاسبه λ مقدار دترمینان ماتریس بر اساس رابطه )2( محاسبه مي شود و با قراردادن بزرگترین مقدار λ حاصل از رابطه یادشده مقادیر اوزان نسبي معیارها برآورد ميشود 2005( Srdjevi,.)Saaty, 1980; A - λ.i= 0 ) 2( وزن نهایي هر گزینه در یک فرایند سلسله مراتبي با جمع آوري آثار هر معیار بر روي هدف نهایي بر اساس رابطه )3( محاسبه مي شود كه در آن S i نشانگر وزن نسبي معیار j وزن نهایي گزینه i ام كه بیانگر میزان اهمیت نسبي گزینه i ام به ازاي معیار j ام است. همچنین ام و m و n به ترتیب تعداد گزینه ها در رابطه یادشده و معیارها است. W j ) 3( شاخص ناسازگاري شاخص ناسازگاري تصادفي و نرخ ناسازگاري كه نشانگر میزان ناسازگاري بین قضاوتها در خصوص مقایسات زوجي انجام شده است از روابط )4( )5( و )6( محاسبه ميشود )قدسي پور 1381 (. )4( )5( )6( كه در این روابط I.I. شاخص ناسازگاري 2 R.I.I. شاخص ناسازگاري تصادفي 3 I.R. نرخ ناسازگاري 4 λmax بزرگترین مقدار ویژه ماتریس و n اندازه ماتریس است. در صورتي كه مقدار نرخ ناسازگاري محاسبه شده كوچکتر یا مساوي 0/1 باشد سازگاري سیستم قابل قبول است در غیر این صورت باید در قضاوت ها تجدید نظر شود (1980.(Saaty, 3- روش انجام تحقیق در این مقاله ابتدا با بررسي و مرور ادبیات پیشین معیارهاي تاثیر گذار در ارزیابي و اولویت بندي سیستم حمل و نقل تركیبي مترو با سایر مدها مشخص و فهرستي از معیارهاي مؤثر شامل 4 معیار كلي و 17 شاخص شناسایي گردید. به منظور تهیه
فهرست نهایي معیارها از پرسشنامه لیکرت با مقیاس 5 نقطه اي )5-1( استفاده و جهت تکمیل آن از 60 تن از كارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافیک دعوت بعمل آمد و با هدف در نظر گرفتن تاثیرگذارترین معیارها در مجموع 3 معیار كلي و 9 شاخص شامل مجموعه اي از معیارهاي ایمني و رضایت مندي مسافر )راحتي سرعت ایمني و قابلیت اطمینان( یکپارچگي برنامه ریزي شهري )یکپارچه سازي شبکه حمل و نقل منطقه اي و محدوده ارایه خدمت( و مسایل زیست محیطي )آلودگي هوا اثر صدا و میزان مصرف انرژي و سوخت( به عنوان معیارهاي كلي و شاخص هاي ارزیابي مشخص شد)جدول 1(. درادامه به منظور تعیین وزن معیارها پرسشنامه هاي مقایسه زوجي بین معیارها و زیر معیارها و همچنین مقایسه زوجي آلترناتیوهاي شناسایي شده در ایستگاه صادقیه )اتوبوس ون تاكسي و دوچرخه ) بر اساس هر یک از زیرمعیارها تهیه و با دعوت از 40 تن از كارشناسان و متخصصین این حوزه جهت تکمیل پرسشنامه ها اقدام گردید و بر اساس مقدار ارزش طیفي 1 3 5 7 و 9 و مطابق اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبيAHP مقایسات زوجي انجام و به نسبت اهمیت هر عامل عددي تعلق گرفت.از بین 40 پرسشنامه 15 پرسشنامه به علت پاسخ هاي ضد و نقیض و نرخ ناسازگاري بیشتر از 0/1 حذف و دیگر پرسشنامه ها با اعمال تعدیل هاي الزم در صورت نیاز و بررسي نرخ ناسازگاري آنها در حد مجاز 10 درصد مورد استفاده قرارگرفتند.در پایان پس از ورود اطالعات در نرم افزار EXPERT CHOICE وزن نسبي معیارها شاخصها و وزن نهایي گزینه ها تعیین و بر این اساس اولویت گزینه هاي تركیبي با مترو مشخص گردید. این فرآیند رتبه بندي گزینه ها به عنوان دیدگاه برنامه ریز تلقي شد. از طرفي با استفاده از ابزار پرسشنامه نظر سنجي از تعداد 389 مسافر)براساس جدول مورگان بر حسب حجم جامعه تعداد حجم نمونه 384 پرسشنامه مي باشد(خروجي از مترو گزینه هاي موجود در ایستگاه صادقیه متروي تهران توسط مسافر ارزیابي و با استفاده از نرم افزار تحلیل داده ها SPSS یافته ها تجزیه و تحلیل و نتایج اولویت گزینه هاي مورد بررسي از دیدگاه مسافر مشخص شد. در نهایت با مقایسه دیدگاه مسافر با دیدگاه برنامه ریز به عنوان وضعیت مطلوب سیستم مورد ارزیابي قرار گرفت. ردیف 1 معیارهاي كلي ایمني و رضایت مندي مسافر جدول 1 - فهرست نهایی معیارهای مورد استفاده امتیاز 4.650 ردیف 5 زیرمعیارهاي بعد " یکپارچگي برنامه ریزي شهري " یکپارچه سازي شبکه حمل و نقل منطقه اي امتیاز 4.217 محدوده ارایه خدمت 6 4.183 یکپارچگي برنامه ریزي شهري 2 4.000 4.267 مسایل زیست محیطي 3 امتیاز زیرمعیارهاي بعد " مسایل زیست محیطي " ردیف امتیاز زیرمعیارهاي بعد " ایمني و رضایت مندي مسافر" ردیف راحتي 1 7 4.117 آلودگي هوا 4.550 سرعت 2 8 4.167 اثر صدا 4.067 ایمني 3 9 4.650 میزان مصرف انرژي و سوخت 4.350 4 قابلیت اطمینان 4.383-4 نتایج دو دیدگاه و تحلیل آنها با مشخص شدن معیارهاي كلي شاخص ها و گزینه هاي موجود سلسله مراتب تصمیم به صورت شکل 1 مشخص شد. در شکل 1 به عنوان نمونه رابطه شاخص " یکپارچه سازي شبکه حمل و نقل منطقه اي " با گزینه هاي مورد نظر نشان داده شده
افزار است. روابط سایر شاخص ها با گزینه ها نیز به طریق مشابه قابل نمایش است. پس از ورود اطالعات جمع آوري شده در نرم EXPERT CHOICE و انجام محاسبات الزم وزن نسبي هر یک از معیارها و شاخص ها مشخص شد)جدول 2 (.همانگونه كه ازجدول 2 مشخص مي شود از بین سه معیار كلي معیار ایمني و رضایت مندي مسافر بیشترین وزن و اهمیت را نسبت به دو معیار مسایل زیست محیطي و یکپارچگي برنامه ریزي شهري اختصاص داده است. از بین زیرمعیارهاي آن نیز شاخص ایمني بیشترین وزن را دارد. این به آن معني است كه تأثیر این معیار در انتخاب مد حمل و نقل تركیبي با مترو بیشتر از سایر معیارهاست و این معیار در مقایسه با سایر معیارها بیشترین تأثیر را در تصمیم گیري براي انتخاب گزینه تركیبي با مترو دارد. در راستاي بهبود ذیربط مراجع بنابراین و عملکرد بهتر سیستم هاي یکپارچه باید و نموده توجه نکته این به بیشترین تمركز را به مدهایي اختصاص دهند كه ایمني و رضایت مندي بیشتر مسافران را برآورده نماید.میزان اهمیت و وزن سایر شاخص ها در همان جدول 2 آمده است. طبق اطالعات به دست آمده از نرم افزار و تعیین وزن نهایي گزینه ها رتبه بندي سه گزینه مورد نظر در اولویت بندي سیستم هاي حمل و نقل تركیبي با مترو در ایستگاه صادقیه متروي تهران در نمودار 1 نشان داده شده است. براین اساس نتایج حاصل از این رتبه بندي عبارت است از : اتوبوس ون و تاكسي دوچرخه و پیاده روي. با توجه به نمودار 1 اتوبوس نسبت به سایر گزینه هاي موجود در اولویت قرار دارد )0/427 از كل ) و اولویت هاي بعد از آن به ترتیب گزینه ون و تاكسي )0/333 از كل( و دوچرخه و پیاده روي )0/240 ازكل( است. همانگونه كه از نتایج مربوط به رتبه بندي معیارها و شاخص ها مشاهده شد)جدول 2( معیار ایمني و رضایت مندي مسافر بیشترین وزن نسبت به سایر معیارها دارد و همچنین شاخص ایمني بیشترین سهم را از بین سایر شاخص هاي مرتبط با ایمني و رضایت مندي مسافر دارد از طرفي با توجه به نبودن خطوط ویژه براي ون و تاكسي و تداخل زیاد آن با ترافیک سطح شهر ایمني این مد در مقایسه با اتوبوس كمتر است پس انتظار مي رود اتوبوس در اولویت باشد كه با توجه به نمودار 1 نیز همانطور كه مشاهده مي شود اتوبوس وزن بیشتري را به خود اختصاص داده است. پس از ورود اطالعات جمع آوري شده از نظرسنجي انجام شده از مسافران خروجي از متروي صادقیه مبني بر انتخاب نوع وسیله نقلیه و عوامل تاثیرگذار در انتخاب در نرم افزار تحلیل داده SPSS مشخص شد با توجه به وزن كسب شده هر گزینه ترتیب اولویت گزینه هاي مورد بررسي عبارتند از : اتوبوس ون و تاكسي دوچرخه و پیاده روي.)جداول 4 و 5 ( نتایج رتبه بندي سه گزینه اتوبوس ون و تاكسي دوجرخه و پیاده روي از دیدگاه برنامه ریز و مسافر در جدول 6 آمده است.مقایسه دو دیدگاه نشان مي دهد كه وضعیت موجود گزینه ها با نتایج حاصل از نظرات كارشناسان همخواني دارد. نمودار 1- اولویت بندي گزینه ها استخراجي از نرم افزار جدول 2- اوزان نسبی معیار ها و شاخص ها وزن شاخص شاخص ها وزن معیار معیارها 0.104 راحتي 0.435 ایمني و رضایت مندي مسافر
0.142 0.476 0.278 0.606 0.394 0.537 0.187 0.275 یکپارچگي برنامه ریزي شهري 0.278 مسایل زیست محیطي 0.287 سرعت ایمني قابلیت اطمینان یکپارچه سازي شبکه حمل و نقل منطقه اي محدوده ارایه خدمت آلودگي هوا اثر صدا میزان مصرف انرژي و سوخت شکل 1- درخت سلسله مراتبی تعیین معیارها زیرمعیارها و جایگزین ها جدول 4- وضعیت داده ها متناسب با جنسیت و نوع وسیله نقلیه برگزیده خروجي از نرم افزار spss معتبر گم شده كل تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد
جنسیت * نوع وسیله نقلیه برگزیده % 94/ 9 369 20 % 5/ 1 389 % 100 جدول 5- سهم مشاركت افراد جامعه آماري متناسب با جنسیت و نوع وسیله نقلیه برگزیده خروجي از نرم افزار spss نوع وسیله نقلیه برگزیده اتوبوس ون و تاكسي دوچرخه و پیاده روي وسیله نقلیه شخصي كل جنسیت مرد 217 21 29 84 83 زن 152 19 6 60 67 كل 369 40 35 144 150 جدول - 6 وزن و رتبه بندي گزینه ها از دو دیدگاه مختلف گزینه ها وزن از دیدگاه برنامه ریز وزن از دیدگاه مسافر رتبه 1 0 / 456 0/ 427 اتوبوس 2 0 / 438 0 / 333 ون و تاكسي 3 0 / 106 دوچرخه و پیاده روي 0 / 240 نمودار 2- حساسیت گزینه ها نسبت به تغییر معیار مسایل زیست محیطي 5- جمع بندي و نتیجه گیري
در این تحقیق از روش تحلیل سلسله مراتبيAHP به منظور اولویت بندي گزینه هاي حمل و نقل تركیبي با مترو در ایستگاه چند وجهي صادقیه متروي تهران استفاده شده است. به همین منظور از نظرات 25 تن از كارشناسان و متخصصان حوزه حمل و نقل براي ارزیابي 3 گزینه موجود در ایستگاه یاد شده بر اساس 3 معیار كلي و 9 شاخص استفاده شده است. داده ها با استفاده از نرم افزارchoice expert بررسي و گزینه هاي مورد نظر اولویت بندي شدند. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق اولویت هاي گزینه هاي مورد بررسي به ترتیب عبارتند از اتوبوس ون و تاكسي دوچرخه و پیاده روي.نتایج مربوط به تحلیل حساسیت نیز نشان داد كه تغییر در وزن معیار مسایل زیست محیطي و دو شاخص سرعت و راحتي مي تواند موجب تغییر در اولویت بندي گزینه ها شود. حساسیت نتایج اولویت بندي به معیار مسایل زیست محیطي بیش از سایر زیرمعیارها است و گزینه اتوبوس در هر صورت با اختالف زیادي در اولویت اول باقي خواهد ماند.از طرفي براي ارزیابي عملکرد سیستم مي بایست وضعیت موجود با وضعیت مطلوب مورد بررسي و مقایسه قرار گیرند از این رو وضعیت موجود با ابزار پرسشنامه و نظر سنجي از مسافران استفاده كننده از سیستم مشخص گردید و با وضعیت مطلوب كه همان نتایج حاصل از نظرات خبرگان در این تحقیق است مورد بررسي و مقایسه قرار گرفتند. با بررسي و مقایسه دو دیدگاه مشخص شد علي رغم اینکه وضعیت موجود همخواني و تطبیق با وضعیت مطلوب دارد و عملکرد مطلوب ارزیابي مي شود اما به دلیل اختالف كم وزن اتوبوس با ون و تاكسي )1/8 درصد( زنگ خطري براي سیستم اتوبوس بوده كه توصیه مي شود مراجع ذیربط در خصوص ارتقاي و بهبود شاخص هاي سرعت راحتي و به موقع حركت كردن اتوبوس ها در سامانه اتوبوسراني ایستگاه تمهیدات الزم را بکار گیرند. 6- پي نوشت ها 1. Intermodal 2. Inconsistency Index 3. Random Inconsistency Index 4. Inconsistency Ratio 7- فهرست منابع فارسي - احدي حمیدرضا. قاسمي صاحبي منان. و ذاكري سردرودي جبارعلي.)1391(.اولویت بندي روشهاي حمل و نقل عمومي در شهر تهران به منظور اصالح نظام تخصیص بودجه. - اصغر پور محمد جواد) 1387 (.تصمیم گیري چند معیاره انتشارات دانشگاه تهران تهران. - دفتر حمل و نقل و دبیرخانه شوراي ترافیک وزارت كشور.) 1386 (. معرفي سیستم یکپارچه حمل و نقل همگاني. - شیخ االسالمي عبدالرضا. محمدي محمد رضا.و گهرپور علي اصغر.) 1390 (.ارزیابي سیستم اتوبوس سریع BRT در شهر تبریز به روش.AHP یازدهمین همایش حمل و نقل و ترافیک. - صلواتي علیرضا.و حق شناس حسین.) 1387 (.یکپارچه سازي سیستم حمل و نقل عمومي به روش AHP مطالعه موردي شهر اصفهان.هشتمین كنفرانس مهندسي حمل و نقل و ترافیک ایران.
- قدسي پور سیدحسن.) 1381 (. فرآیند تحلیل سلسله مراتبي AHP تهران : انتشارات دانشگاه امیر كبیر تهران - مظفري پور نجمه.و حاتمي مریم.) 1390 (. ارزیابي سیستم هاي جامع حمل و نقل با استفاده از AHP جهت تحقق توسعه پایدار شهري در ایران. سومین كنفرانس برنامه ریزي ومدیریت شهري. 8- فهرست منابع غیرفارسی -CHENG Yung -Hsiang, (2007). Exploring the intermodal passenger transfer of a high speed rail system. 12 WCTR, July 11-15, 2010 Lisbon, Portugal, pp.1-22 -Mongkut PIANTANAKULCHAI, Nattapon SAENGKHAO, (2003). Evaluation of alternatives in transportation planning using multi-stakeholders multi-objectives AHP modeling.proceedings of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, Vol.4, October, 2003, Retrieved on: 18 June 2016, pp.1613-1628 -Saaty, T. L., 1980- The Analytic Hierarchy Process, New York: McGraw-Hill. -Saaty, T. L., 1990- Decision-making for Leaders, RWS Publication, USA, P 315. -Srdjevi, B., 2005- Combining different prioritization methods in the analytic hierarchy process synthesis, Computers & Operations Research, 32: pp.1897-1919. -Sudhakar Yedla and Ram M. Shrestha (2007), Application of Analytic Hierarchy Process to Prioritize Urban Transport Options Comparative Analysis of Group Aggregation Methods. Indira Gandhi Institute of Development Research, Mumbai September 2007, pp.1-23
Evaluation of Combined Transport Metro with Other Modes of Transport Using Analytic Hierarchy Process (AHP) (Case Study: Tehran Metro SADEGHIYEH Station) A. A. Goharpoor, Assistant Professor, Ph.D. Transportation Planning and Lecturer of University, Tehran, Iran. H. Azmodeh, M.Sc., Student Transportation Engineering, Tehran, Iran. E-mail:hamaz562006@yahoo.com ABSTRACT Intermodal seamless transportation plays an essential and key role of subway systems (METRO).This study aims is to evaluate intermodal seamless transportation system in Tehran's subway (case study: SADEGHIYEH station) through prioritise existing transportation alternatives(feeder modes) and asses and compare the current situation is according to these priorities.therefore,two perspectives are exists. First, this study applied Analytic Hierarchy Process (AHP) based on relevant expert s opinions to assessment and prioritization intermodal seamless transportation system from a policy planner s perspective in order to find an improvement strategy. For this purposethe effective criteria through the literature review identified then main criteria have been revised. In addition, weights of criteria are calculated and then the piority of each alternatives is determined and the results have been analyzed.the results indicate that the bus has the highest priority among the alternatives being discussed and vans&taxis, bikes&walking are the next rank.the results of the sensivity analysis shows that change in weight of the three cases of the criteria can cause changes in prioritizing alternatives.as well as the results are sensitive to environmental issues than other criteria.second, in regards to the passenger s perspectives based on relevant passenger s opinions, most passengers tend to use bus and vans&taxis, bikes&walkingwas found to be less preferable than other alternatives. Finally, comparing the results of two perspectives indicates performance of the system in current situation is good and appropriate. Keywords: Intermodal system, Transfer, Ranking, Analytic Hierarchy Process